સમયસર લગ્ન ન થવા, જીવનરૂપી યાત્રામાં સાથી દ્વારા અધવચ્ચે સાથ છોડી દેવો અથવા તો પતિપત્નીમાં એકબીજા સાથે તાલમેલ ન બેસી શકવાથી જ્યારે ડિવોર્સ થાય છે ત્યારે આ સ્થિતિમાં એક મહિલા એકલી જિંદગી જીવવા લાગે છે. લગભગ ૧ દાયકા પહેલાં સુધી એકાકી જીવન વિતાવનાર મહિલાને સમાજ માનની નજરથી જેાતો નહોતો અને સામાન્ય રીતે તે પણ પિતા, ભાઈ અથવા સાસરીના લોકો પર નિર્ભર રહેતી હતી, પરંતુ આજે પરિસ્થિતિ તેનાથી વિપરીત છે. આજે એકલી રહેતી મહિલા આત્મનિર્ભર, સ્વતંત્ર અને જીવનમાં આવનાર દરેક પરિસ્થિતિનો પોતાની તાકાત પર સામનો કરવામાં સક્ષમ બની ગઈ છે. ‘‘એ વાત પણ સાચી છે કે દરેક સંબંધની જેમ પતિપત્નીના સંબંધનું પણ જીવનમાં પોતાનું એક અલગ મહત્ત્વ છે, પરંતુ જે આ સંબંધ તમારી પાસે ન હોય તો તેના માટે પૂરી જિંદગી પરેશાન અને તાણગ્રસ્ત રહેવું પણ યોગ્ય નથી? આ એકલતા માત્ર મનનો વહેમ છે, બીજું કંઈ નથી. એક માનવી અને મહિલા હોવાનું ગૌરવ જે માત્ર એક વાર મળે છે તેને હું મારી મરજી મુજબ જીવવા માટે આઝાદ છું.’’ આ શબ્દો છે એક કંપનીમાં મેનેજર તરીકે કાર્યરત ૪૧ વર્ષની કુંવારી મહિલા નેહા ગોયલના. તેઓ આગળ જણાવે છે,?‘‘હું આત્મનિર્ભર છું. પોતાની ઈચ્છા મુજબ ખાઉં છું, પહેરું છું એટલે કે જિંદગી જીવું છું. ઘરની સ્થિતિ એવી હતી કે મારા લગ્ન થઈ ન શક્યા, પરંતુ મને ક્યારેય જીવનસાથીની ગેરહાજરી અનુભવાઈ નથી, પરંતુ મને તો લાગે છે કે જે મારા લગ્ન થયા હોત તો કદાચ હું આટલી આઝાદ અને બિનધાસ્ત ન હોત. લગ્ન થયા હોત તો મારી પ્રગતિમાં મારી જવાબદારી વચ્ચે આવી ગઈ હોત. હું અત્યાર સુધીમાં ૮ પ્રમોશન લઈ ચૂકી છું. તે રવાર હોત તો લઈ શક્યા ન હોત.’’ કેન્દ્રીય વિદ્યાલયમાંથી પ્રિન્સિપાલના પદ પરથી રિટાયર થયેલા નીતા શ્રીવાસ્તવના પોતાના પતિ સાથે કસમયે ડિવોર્સ થયા હતા. જ્યારે તેઓ ૪૫ વર્ષના હતા અને તેમનો દીકરો ૧૫ વર્ષનો હતો. તેઓ જણાવે છે, ‘‘એકલતા કેવી? હું તો આત્મનિર્ભર હતી અને સારું કમાઈ રહી હતી. દીકરાને સારી રીતે ઉછેરીને ડોક્ટર બનાવ્યો છે. સારું ખાધું, પહેર્યું અને ખૂબ ફરી, પૂરી જિંદગી પોતાની મરજી મુજબ જીવી છું. ક્યારેય મનમાં વિચાર આવ્યો નથી કે હું એકલી છું. જે મારી પાસે નથી કે છોડીને ગયું છે તેના માટે મારી પાસે જે છે, તેની કદર ન કરવી તે સમજદારીભરી વાત તો નથી ને?’’ રીમા તોમરના પતિ તેમને છોડીને ગયા ત્યારે તેમનો દીકરો ૧૦ વર્ષનો અને દીકરી ૮ વર્ષની હતી. તે સમયે તેમની ઉંમર ૪૮ વર્ષની હતી. તેમના પતિ ડીએસપી હતા. અચાનક એક દિવસ તેમને એટેક આવ્યો અને તેમનું મરણ થયું. પોતાના તે દિવસને યાદ કરતા તેઓ જણાવે છે, ‘‘ખરેખર, મારા માટે તે દિવસો ખૂબ મશ્કેલ હતા. પોતાને સ્વસ્થ કરવામાં થોડો સમય તો થયો, પરંતુ ત્યાર પછી મેં જિંદગી પોતાની રીતે જીવી. આજે મારો દીકરો એક સ્કૂલ સ્કૂલનો માલિક છે અને કરી અમેરિકામાં છે. જેાકે પોતાની સાથે વિતાવેલી પળ યાદ તો આવે છે, પરંતુ ક્યારેય મને કોઈ પુરુષની ઊણપ અનુભવાઈ નથી. હું મારા જીવનમાં ખૂબ ખુશ હતી અને આજે પણ છું.’’ મનોવૈજ્ઞાનિક કાઉન્સેલર નિધિ તિવારી જણાવે છે, ‘‘એકલતા મનના વહેમ સિવાય બીજું કંઈ નથી. ખૂબ સારી મહિલાઓ જીવનસાથી અને સુખી પરિવાર હોવા છતાં પણ પોતે તો એકલતા અનુભવતી હોય છે. વંશને વધારવા અને શારીરિક જરૂરિયાત માટે એક પતિની આવશ્યકતા તો હોય છે, પરંતુ જે મન અને વિચાર મળતા ન હોય તો ને એકલી ગણી શકાય ને? તેથી એકલતા જેવી ભાવના મનમાં ક્યારેય આવવા દેવી ન જેાઈએ.’’ એકાકી મહિલા વધારે સફળ : થોડા સમય પહેલાં એક દૈનિક પેપરમાં એક સર્વે પ્રકાશિત થયો હતો, જે અપરિણીત, ડિવોર્સી અને વિધવા મહિલા પર કરવામાં આવ્યો હતો, આ સર્વે મુજબ :
