કટાક્ષિકા – પૂનમ પાઠક.
આજે બનીને આવી જ ગયો મારો લગ્નનો વીડિયો.
બધા ફંક્શન, ૧-૧ રીતરિવાજ ખરેખર કેટલી મજા આવે છે જેાવાની…
સૌથી છેલ્લે વિદાયની રસમ.
‘ઓહ, કેટલું રડી છું હું…’ વિચારતાવિચારતા મારું ગાંડુ મન લગ્નનાં મંડપ નીચે જઈને ઊભું રહ્યું….
‘‘જેા, અત્યારથી સમજાવી દઉં છું કે વિદાય સમયે તારું રડવું ખૂબ જરૂરી છે નહીં તો અમારી ઘણી બદનામી થશે. લોકો કહેશે કે દીકરીને ક્યારેય પ્રેમ નહીં આપ્યો હોય ત્યારે જ તો જતી વખતે બિલકુલ ન રડી.
બરાબર સમજી લે નહીં તો ખબર પડે તે સમયે પણ ખીખી કરીને હસી રહી છે,
‘‘મંડપની નીચે કોઈ વાતે મારા જેારથી હસતાં માં નું પ્રવચન શરૂ હતું. પણ કેમ મા, એકમાત્ર છોકરો અને તે પણ મારી પસંદનો… સારી જેાબ અને પૈસાવાળો. સાસુસસરા એટલા સીધા કે જેા હું રડીશ તો તે પણ મારી સાથે રડી પડશે. પછી કેમ ન હસતાંહસતાં વિદાય થઈ જાઉં.’’
‘‘અરે નાક કપાવીશ કે શું? શુક્લા કુળની છોકરીઓ વિદાય સમયે પૂરો મહોલ્લો માથે ઉઠાવી લે છે. જેાયું નહોતું થોડાક વર્ષ પહેલા તારી ફોઈના લગ્નમાં તે કેટલી રહી હતી?’’
‘‘મા, ફોઈ તો એટલે રડ્યા હતા કે તમે લોકોએ તેમના લગ્ન તેમની પસંદ પ્રમાણે ન કરાીને ખડૂશ બુઢ્ઢા સાથે કરાવી દીધા હતા… બીચારી મોં ફાડીને ન રડતી તો શું કરતી?’’
‘‘તારી માંની શીખ ગાંઠ બાંધી લે છોકરી… આપણા કુળમાં વિદાયમાં ન રડવાને અપશુકન માને છે.’’ દાદીએ પણ માંની વાતને સમર્થન આપતા આંખો કાઢી.
મરતી શું ન કરે. વિદાયની તો ખબર નથી પણ અત્યારે મનેે એ વિચારીને જ રડવું આવી ગયું હતું કે વિદાય પર કેવી રીતે રડીશ.
‘‘બોલ ને રિંકુ, શું કરું જેનાથી મને રડવું આવી જાય?’’ મેં મારી સાહેલીને હચમચાવી નાખી.
‘‘અરે ભલા એ કેવી રીતે કહી શકું. થોડીક પ્રેક્ટિસ કર કદાચ કામ લાગી જાય.’’ ‘‘શું કહું, ઘણીવાર અરીસામાં જેાઈને રડવાની પ્રેક્ટિસ કરી ચૂકી છું, પણ દરેક વખતે અરીસામાં જેાઈને રડવાની પ્રેક્ટિસ કરી ચૂકી છું, પણ દરેક વખતે નિષ્ફળ રહી. શું કરું યાર, નહીં રડું તો મોટી બબાલ થશે. દાદી, ફોઈ, કાકી, ત્યાં સુધી કે મમ્મીએ પણ ખાસ સલાહ આપી છે કે સ્ટેજ પર બેઠી ખાલી હેં હેં ન કરતી રહું, પણ વિદાય પર ખરેખર કાયદાથી રડું પણ ખરી.’’
‘‘આ કાયદાથી રડવું શું હોય છે? રડવું તો રડવું હોય છે અને પછી મેં રડવાના વિષય પર કોઈ પીએચડી થોડું કરી રાખ્યું છે, જેા તને ટિપ્સ આપું.’’ રિંકુ ચિડાઈ ગઈ.
‘‘કંઈક તો કર યાર, જેા વિદાયમાં ન રડી તો ખૂબ હાંસી ઉડશે. મારે ત્યાં જ્યાં સુધી મહોલ્લાના છેલ્લા ઘર સુધી રડવાની ચીસો ન પહોંચી જાય ત્યાં સુધી વિદાયની રસમ પૂરી નથી માનવામાં?આવતી. મારા મામીની છોકરી તો ગયા વર્ષે એટલું રડી કે સવારની જાન બપોર સુધી વિદાય થઈ હતી. હા, એ વાત જુદી છે કે તેનું લફડું ક્યાંક બીજે ચાલી રહ્યું હતું અને લગ્ન ક્યાંક બીજે થઈ રહ્યા હતા. પણ હું શું કરું, મારા તો લગ્ન પણ મારી પસંદથી થઈ રહ્યા છે. ક્યાંય કોઈ અવરોધ નહીં, કોઈ જબરદસ્તી નહીં. તો આખરે રડું કેવી રીતે હું? ’’ મેં મારું દુખડું સંભળાવતા તેને વિનંતી કરી.
‘‘સારું જેાઉં છું કે શું કરી શકાય છે.’’ રિંકુએ ગંભીર થતા કહ્યું.
૨ દિવસ પછી જ રિંકુએ બોલતા ઘરમાં પ્રવેશી, ‘‘ખુશખબરી છે તારા માટે, મળી ગઈ રડવાની જાદુઈ ચાવી. ચાલ મારી સાથે. જેાકે ૭ દિવસની ટ્રેનિંગ છે, પણ મેં વાત કરી છે કે અમને થોડી જલદી છે. તો, ડબલ ચાર્જ પર તે આપણું રજિસ્ટ્રેશન કરી લેશે.’’
‘‘શું વાત કરી રહી છે ટ્રેનિંગ અને તે પણ રડવાની?’’ મારું મોં આશ્ચર્યથી ખૂલ્લું રહી ગયું.
‘‘હા મેરી જાન.’’ હસી હસીને રિંકુ બેવડ વળી ગઈ હતી,
‘‘વિદાયમાં બરાબર રડવાની આ સમસ્યા હવે માત્ર તારી નથી, પણ એક રાષ્ટ્ર્રીય સમસ્યા બની ગઈ છે… આજકાલ દુલહનને પોતાની પસંદના દુલહા જે મળવા લાગ્યા છે. હવે તેમને રડવું આવે પણ તો કેવી રીતે? આ જ સમસ્યાથી છુટકારો અપાવતું આ ટ્રેનિંગ સેન્ટર. જેા દુલહનની સાથે તેની સાહેલીઓને પણ રડતાં શીખવાડે છે.’’
‘‘તેનો અર્થ હવે હું બરાબર રડી શકીશ.’’ મારી ખુશીનો કોઈ પાર નહોતો.
થોડી જ વારમાં આપણે શહેરના પ્રસિદ્ધ મોલની અંદર ખુલ્લા તે ટ્રેનિંગ સેન્ટરમાં હતા.
‘‘જુઓ, સૌથી પહેલા આ ચાર્ટને બરાબર સ્ટડી કરો. તેમાં રડવાની કેટલી રીતોનો ઉલ્લેખ છે. દરેક રડવાનો અલગઅલગ ચાર્જ છે.’’
રિસેપ્શન પર બેઠી મેડમે હસીને અમને એક ચાર્ટ પકડાવ્યો.
રડવાની રીતોને જેાઈને અમારી આંખ પહોળી થતી ગઈ.
સિમ્પલ રડવું એટલે કે શાલીનતાથી ધીમેધીમે રડવું. ચાર્જ ૫૦૦૦,
મગરમચ્છની જેમ રડવું એટલે કે એક પણ આંસુ ટપકાવ્યા વિના માત્ર રડવાનો અવાજ કાઢવો. ચાર્જ ૪૦૦૦,
પૂરની જેમ રડવું એટલે કે જેાર જેારથી રડવું જાણે પૂર આવ્યું હોય. ચાર્જ ૩૫૦૦
ભેંકડો તાણીતાણીને રડવું એટલે કે અટકી અટકીને બૂમો પાડીને જાણે ક્યાંક બોમ્બનો વિસ્ફોટ થઈ રહ્યો હોય. ચાર્જ ૩૦૦૦,
ડૂંસકા રડવું એટલે ડૂંસકા ભરીને રડવું. ચાર્જ ૨૫૦૦,
ભળતું રડવું એટલે કે બધી સાહેલીઓ સહિત એકસાથે રડવું. ચાર્જ ૨૦૦૦.
કેટલીય વાર સુધી ચર્ચા વિચારણા કર્યા પછી મેં મગરમચ્છી રડવાનું પસંદ કર્યું, કારણ કે મારું તો લક્ષ જ અવાજ કરીને રડવાનું હતું.
મારા આંસુ ખૂબ કિંમતી હોવાથી હું એક પણ નષ્ટ કરવા નહોતી ઈચ્છતી.
તેથી ડબલ ચાર્જ એટલે કે રૂપિયા ૮૦૦૦ જમા કરીને મેં રડવાની પ્રેક્ટિસ શરૂ કરી દીધી.
એક મોટા હોલમાં કાચના પાર્ટીશન હતા.
બનનારી દુલહનો તેમાં પોતપોતાની રીતે રડવામાં લાગી હતી.
એક વાત તો પાકી હતી કે કેટલાયનું હાસ્યાસ્પદ રડવું જેાઈ સામેવાળીને હસવું આવી જાય એ નક્કી હતું.
ભલે, મને તેનાથી શું… આખરે વિદાયનો તે શુભ દિવસ આવી ગયો.
પરંતુ લગ્નની બધી રસમો નિભાવી અને આખી રાત જાગતા રહેવાના લીધે મારી હાલત પહેલા જ એટલી ખરાબ થઈ ગઈ કે રડવું આવવા લાગ્યું.
જેા તે જ સમયે વિદાયનો સમય નક્કી હોત તો કસમથી હું ખૂબ રડતી, પણ વિદાયના મુર્હૂતમાં હજી થોડો સમય બાકી હતો.
તેથી મેં નક્કી કરી રાખ્યું હતું કે વિદાય સમયે મારો ઘૂંઘટ ખૂબ લાંબો રહેશે જેથી હું આરામથી રડવાના અવાજ કાઢી શકું.
વિદાયની ઘડીએ મા રડતાં રડતાં મને વળગીને મને પણ રડવા માટે ઉશ્કેરવા લાગી. મેં પણ અચાનક ઊંચા અવાજમાં રડવાનું શરૂ કરી દીધું પણ વોલ્યૂમ થોડોક વધી જવાથી લોકો સાથે મને પણ મારો અવાજ થોડો વિચિત્ર લાગ્યો.
તેથી ૧-૨ લોકોને મળીને થોડી વાર પછી હું ચુપ થઈ ગઈ.
ત્યારે ૮-૧૦ વર્ષના એક તોફાની બાળકે કમેન્ટ કરી, ‘‘હમણાં તો તમે એટલા જેારથી રડી રહ્યા હતા… હવે કેમ નથી રડતા?’’
કદાચ મારા રડવા પણ તેને મજા આવી રહી હતી.
ગુસ્સો તો તેની ઉપર એટલો આવ્યો કે એક તો એટલી મુશ્કેલીથી રડી રહી અને તેની પણ એટલી મજાક ઉડાવી રહ્યો બધાની સામે.
પરંતુ સમય જેાઈને મેં કોઈ પ્રતિભાવ ન આપ્યો.
ત્યારે અચાનક કાકીએ ખેંચીને મને છાતીએ વળગાડી લીધી અને આ… આ… આ… ના અવાજ સાથે ચીસ પાડી.
‘‘આટલું ન રડીશ મારી લાડો, અમે તને જલદી બોલાવી લઈશું.’’
કહેતા કાકીએ મોડા સુધી મને વળગાડી રાખી એ જાણ્યા વિના કે તેમની સાડીમાં લાગેલી સેફ્ટીપિન એટલી જેારથી મને વાગી રહી છે…
જેમતેમ તેમનાથી જીવ છોડાવ્યો અને હું પાછી ફરી તો જેાયું તે તોફાની બાળક મારા ઘૂંઘટની અંદર જેાઈ રહ્યું છે.
મેં તેને એકીટશે જેાઈને ભગાડવાનો પ્રયાસ કર્યો કે ક્યાંક ફરીથી કંઈક ઊલટુંસીધું ન બકી દે, પણ તે મારાથી ડરવાના બદલે ઊલટું મને ઘૂરી રહ્યો.
આખરે હું ત્યાંથી નીકળી ગઈ.
ત્યારે તેણે પગ ફસાવીને મને મોંના જેારે પાડી દીધી.
હવે મારી ખૂબ ખરાબ હાંસી ઊડી હતી.
મને પાડ્યા પછી તે જેારજેારથી હસી રહ્યો હતો.
તેને હસતા જેાઈ મને મારી હારનો પીડાજનક અહેસાસ થયો અને ઈજા પણ ખૂબ થઈ હતી.
તેથી હવે મને ખરેખર રડવું આવવા લાગ્યું અને હું ધ્રુસકે ધ્રુસકે રડવા લાગી.
લોકો આવતા ગયા અને ગળે લગાવીને મને ચુપ કરાવતા ગયા, પણ મારે ન ચુપ થવું હતું અને ન થઈ.
સૌથી વધારે આશ્ચર્ય મારી સહેલી રિંકુને થઈ રહ્યું હતું કે બધાના રડવા પર ખડખડાટ હસનારી હું આખરે મારી વિદાયના પ્રસંગે આટલું રિઅલ કેવી રીતે રડી પડી.
પરંતુ તે સમયે જે પણ થયું ભલું થાય તે બાળકનું કે મારી વિદાયને તેણે યાદગાર બનાવી દીધી અને પછી અમારો વીડિયો પણ શું યાદગાર બન્યો.
