સામાન્ય રીતે જેાવા મળે છે કે ગામડાની મહિલાઓની સરખામણીમાં શહેરની મહિલાઓ વધારે સુંદર વ્યવસ્થિત અને જેવી ગમે તેવી હોય છે. તેમની સ્કિન સ્વસ્થ અને ચમકદાર હોય છે. જેાકે તેનું કારણ છે શહેરોમાં મળતી બ્યૂટિપાર્લરની સુવિધા અને કોસ્મેટિક્સનો ઉપયોગ, જે ગામડાની મહિલાઓને ઉપલબ્ધ નથી હોતો, પરંતુ શહેરી મહિલાઓની શારીરિક તાકાત અને ઈમ્યૂનિટી ગામડાની મહિલાઓની સરખામણીમાં ખૂબ ઓછી હોય છે.
ગામડાની મહિલાઓને બીમારી પણ શહેરી મહિલાઓની સરખામણીમાં ખૂબ ઓછી થાય છે. જેાકે મોટી બીમારીઓ પ્રસૂતિ અથવા માસિક સાથે જેાડાયેલી હોય છે. જ્યારે સામાન્ય બીમારી જેમ કે શરદીખાંસી ઘરેલુ દવાઓ જેમ કે ઉકાળા વગેરેના પ્રયોગથી ઠીક થઈ જાય છે. જ્યારે શહેરની મહિલાઓને તાણ, બ્લડપ્રેશર, શ્વાસ સંબંધિત બીમારી, હૃદયરોગ, આર્થ્રાઈટિસ, સ્કિન પ્રોબ્લેમ, વાળ ખરવા, ચિંતા જેવી ઘણી બધી તકલીફ ખૂબ નાની ઉંમરથી શરૂ થાય છે, જે તેમના રોજબરોજના જીવનને બરબાદ કરી દે છે.
રાધિકા એક મધ્યમ વર્ગીય પરિવારની વહુ છે. તેની ઉંમર ૨૯ વર્ષ છે અને તેના લગ્નને ૪ વર્ષ થયા છે. તેનો એક ૪ વર્ષનો દીકરો પણ છે. તે એક ખાતાપીતા સુખી પરિવારની છે. જરૂરિયાતની લગભગ તમામ વસ્તુ તેના ઘરમાં છે. કામવાળી બાઈ પણ છે. તેમ છતાં છેલ્લા ૨ મહિનાથી રાધિકાને પોતાના ફ્લોરની સીડી ચઢતા હાંફ ચઢવા લાગે છે. છત પર જાય છે ત્યારે હૃદયના ધબકારા વધી જાય છે અને ગળું સૂકાવા લાગે છે. પછી તેણે પોતાનું વજન માપ્યું તો તે પહેલા કરતા ૧૦ કિ.ગ્રામ વધી ગયું હતું. આ જેાઈને રાધિકાને ચિંતા થવા લાગી. શ્વાસ ચઢવા વજન વધવાના લીધે હોય છે. તેણે નક્કી કરી લીધું કે ગમે તે ભોગે વજન ઘટાડવું પડશે અને કામવાળીને રજા આપી દીધી. વિચાર્યું કે હવે ઘરના ઝાડુપોતા, વાસણ જાતે જ કરશે. આ બધા કામ કરવાથી તેનું વધી ગયેલું વજન ઓછું થશે અને રોજ સારી એવી એક્સર્સાઈઝ પણ થશે.
મશીનોના સહારે જિંદગી
રાધિકા રોજ સવારે વહેલી ઊઠીને ઝાડુપોતા શરૂ કરી દે છે, પરંતુ આ કામ તેના માટે સરળ નહોતું. ઘરમાં ઝાડુ લગાવવામાં તેને ૧૫ મિનિટનો સમય લાગતો અને આ ૧૫ મિનિટ સુધી વાંકા વળીને કામ કરવાથી તેને કમરનો દુખાવો થવા લાગ્યો. કામવાળી જે રીતે શાંતિથી બેઠાંબેઠાં પોતું કરતી હતી, તે રીતે રાધિકા બેસી શકતી નહોતી. પછી તેણે ઊભાઊભા પોતું કરવાનું શરૂ કરી દીધું. અડધા કલાકના કામ પછી તે થાકીને પથારીમાં પડી ગઈ. પહેલા દિવસે નાસ્તો અને લંચ તેના સાસુઐ બનાવવા પડ્યા. રાધિકા આશ્ચર્યચકિત હતી કે તેનાધી વધારે ઉંમરની રામવતી કેવી રીતે આરામથી પૂરા ઘરમાં કચરાપોતાં, વાસણ સાફ કરે છે. એટલું જ નહીં, તે તેના ઘરમાં જ નહીં, પણ દિવસભરમાં ૮-૧૦ ઘરમાં આ કામ કરવા જાય છે. તેણે તો ક્યારેય દુખાવાની ફરિયાદ નથી કરી. રાધિકાએ ૫ દિવસ ગમે તે કરીને કામ કર્યું, પરંતુ છઠ્ઠા દિવસે રામવતીને પાછી કામ પર બોલાવી લીધી.
સિમરનની મજબૂરી
સિમરનનું પિયર પંજબના એક ગામડામાં છે. તેના લગ્ન નાની ઉંમરમાં દિલ્લીમાં રહેતા જસવિરસિંહ સાથે થયા હતા. જસવિરના ઘરે આવીને સિમરનને એ બધું મળ્યું જેની તેણે કલ્પના પણ નહોતી કરી. આધુનિક સજાવટ વાળો ફ્લેટ જેમાં કિચનમાં લોટ બાંધવાના અને રોટલી બનાવવાના મશીન સાથે મિક્સરજ્યૂસર, રાઈસ કૂકર, ડિશવોશર, ટોસ્ટર, માઈક્રોવેવ, અત્યાધુનિક ગેસ ચૂલા લગભગ બધું હતું. બાથરૂમમાં ગીઝર અને વોશિંગ મશીન પણ હતા. વળી, જવાઆવવા માટે કાર પણ ઊભી હતી. જ્યારે સિમરનના પિયરમાં તેની મા આજે પણ લાકડાનો ચૂલો ફૂંકે છે અને ખાંડણીમાં મસાલા પીસે છે. એક મોટા ટબમાં પૂરા ઘરના કપડાં પલાળીને હાથથી ઘસીઘસીને ધુએ છે. પૂરા ઘરની સાફસફાઈ પણ કરે છે. ભરબપોરે પોતાના પતિ સાથે ખેતરમાં વાવણી કરવા અને કપાવા જાય છે. નજીકના જંગલમાંથી લાકડા અને પોતાના ખેતરોમાંથી અનાજની બોરી પણ પોતાના માથે મૂકીને લાવે છે. ઘરની પાછળની ખુલ્લી જગ્યામાં ઉગાડેલા શાકભાજીની દેખરેખ પણ તેઓ કરે છે.
ઘણી વાર રાત્રે ખેતરમાં પાણી સિંચવાની જવાબદારી પણ તેમના માથે હોય છે. ઘરમાં ખાંડણીમાં ધાન નાખીને કૂટવા અને ચોખાને અલગ કરવાનું કામ રોજ તેઓ કરે છે. ઘરની પાળેલી ગાયોભેંસોને ચારોપાણી આપવા, તેમને નવડાવવા અને દૂધ કાઢવાના કામ પણ તેમના માથે છે. એટલે કે પૂરો દિવસ તેઓ ભરપૂર શારીરિક શ્રમ કરે છે અને તેનું પરિણામ એ છે કે તેમનું શરીર શક્તિશાળી અને ઊર્જાથી ભરેલું છે. બીમારી તેમની નજીક ફરકતી સુધ્ધાં નથી. આજે ૫૫ વર્ષની ઉંમરમાં તેમની સ્ફૂર્તિ કોઈ ૨૫ વર્ષની યુવાન છોકરી જેવી છે. પરંતુ તેમની ૨૫ વર્ષની દીકરી સિમરન ભર યુવાનીમાં વૃદ્ધત્વની બીમારીથી ઘેરાઈ ગઈ છે. સાસરીમાં ઉપલબ્ધ જાતજાતના આધુનિક ગેજેટ્સે તેને આળસુ બનાવી દીધી છે. લગ્નના માત્ર ૮ વર્ષમાં તેને સ્થૂળતા, ઘૂંટણનો દુખાવો, હાઈ બ્લડપ્રેશર અને સ્પોંડિલાઈટિસ જેવી બીમારીએ ઘેરી લીધી છે. સિમરનની આ બીમારી વાસ્તવમાં આધુનિક ટેક્નોલોજીના ઉપયોગની ભેટ છે, જેમણે તેને અને તેના જેવી છોકરીઓને શારીરિક રીતે કમજેાર અને આળસુ બનાવી દીધી છે. તેની સાથે કેટલાય રોગની શિકાર પણ બનાવી છે.
આરામદાયક જિંદગીની સાઈડ ઈફેક્ટ
સિમરન પિયરમાં ઓછું જાય છે, જાય છે તો ૨-૩ દિવસમાં પાછી આવી જાય છે, કારણ કે ત્યાં બધા કામ હાથથી કરવા પડે છે. આધુનિક મશીનથી ટેવાઈ ગયેલી સિમરનથી મહેનત નથી થતી. પિયરમાં શૌચાલય પણ ઈન્ડિયન સ્ટાઈલનું અને ઘરની બહાર છે જ્યાં ડોલથી પાણી ભરીને લઈ જવું પડે છે, જ્યારે સાસરીમાં વેસ્ટર્ન સ્ટાઈલ કમોડની સુવિધા છે. તેની તેને ૮ વર્ષથી ટેવ પડી ગઈ છે. હવે તે નીચે બેસી નથી શકતી. તેના ઘૂંટણમાં દુખાવો થાય છે. હકીકતમાં, સાસરીના આરામદાયક જીવન અને આધુનિક મશીનોએ સિમરનને બીમાર, આળસુ બનાવી દીધી છે. ટેક્નોલોજીના વિસ્તારે મહિલાઓની જિંદગીને સરળ તો બનાવ્યું છે, પરંતુ શારીરિક રીતે કમજેાર અને બીમાર વધારે કરી દીધા છે. છોકરા તો કોલેજ, ઓફિસ, જિમ, રમતગમત વગેરે દ્વારા શારીરિક રીતે ફિટ અને ઊર્જાવાન રહે છે, પરંતુ મહિલાઓ ખાસ તો ગૃહિણીઓ માટે જે શારીરિક શ્રમ જેમ કે ઘરઘંટી, પથ્થર પર મસાલો પીસવો, લોટ બાંધવો, કૂવામાંથી પાણી ખેંચવું, ખેતરમાં કામ કરવું વગેરે પહેલાં થતા હતા અને જે તેમને તંદુરસ્ત બનાવતા હતા, આધુનિક મશીનોએ તેમના તે મહેનતવાળા કામ છીનવી લીધા છે. પરિણામે, તેમના શરીરના મસલ્સ નાની ઉંમરમાં કમજેાર થવા લાગે છે. સામાન્ય રીતે મહિલાઓ જિમ વગેરે નથી જતી, જ્યાં શારીરિક એક્સર્સાઈઝ થાય. શહેરની મહિલાઓ આધુનિક મશીનોની મદદથી ઓછા સમયમાં ઘરના કામ પૂરા કરીને આખો દિવસ ટીવી સીરિયલ જેાતી રહે છે અથવા મોબાઈલ ફોનમાં ચોંટી રહે છે. કામ વિના આ આરામદાયક જિંદગી તેમનું સ્વાસ્થ્ય બગાડે છે.
ટેક્નોલોજીના ગુલામ
ટેક્નોલોજીએ કામને સુગમ તો બનાવ્યું જ છે. કામનો સમય ઘટાડી દીધો છે, પરંતુ તેણે મનુષ્યના શરીરને કમજેાર કરી દીધું છે. કમ્પ્યૂટરના કી-બોર્ડ પર ઝડપથી આંગળીઓ ચલાવતા લોકો હવે કલમ પકડીને ૨ પેજની ચિઠ્ઠી બરાબર રીતે લખી નથી શકતા. કાગળ પર કલમ ચલાવતા હાથ ધ્રૂજે છે. કલમ પર આંગળીઓની પકડ નથી બનતી. કાર અને બાઈક ચલાવનારે જેા કોઈ ટૂર પગપાળા અથવા સાઈકલ ચલાવીને જવું પડે તો ઘૂંટણમાં દુખાવો થવા લાગે છે. ટેક્નોલોજીના ગુલામ બનીને આપણે માનસિક રીતે કમજેાર થઈ રહ્યા છીએ. પરચૂરણની દુકાન પર સામાન ખરીદ્યા પછી આપણે મોબાઈલફોન પર કેલ્ક્યુલેટર ખોલીને હિસાબ કરવા બેસીએ છીએ, જ્યારે આપણાથી એક પેઢી પહેલાંના લોકો અને બાળપણમાં આપણે પણ હિસાબ મિનિટોમાં મનોમન કરી લેતા હતા.
નવીન સંશોધકોએ આપણને લાભ પહોંચાડ્યો છે. આ ટેક્નિક જ છે જેણે માનવજીવનને ખૂબ સહજ, સરળ અને રોચક બનાવી દીધું છે, પરંતુ કોઈ પણ ટેક્નિક સાથે તેના સાચા અને ખોટા બંને પક્ષ જેાડાયેલા હોય છે. એવામાં આપણે નક્કી કરવું પડશે કે કોઈ ટેક્નિકનો ઉપયોગ આપણે જીવનમાં ક્યાં સુધી કરીશું. આપણે આ વાતને નજરઅંદાજ નથી કરી શકતા કે ટેક્નિકના વધારે ઉપયોગ કરવાથી આજે ગ્લોબલ વોર્મિંગ જેવા ગંભીર પડકારો આપણી સામે ઊભા કરી દીધા છે, જે માનવ જીવન માટે જ નહીં, સંપૂર્ણ ધરતી, પર્યાવરણ અને જીવજંતુઓ માટે પણ જેાખમી સાબિત થઈ રહી છે.
– નસીમ અંસારી કોચર.
